Tư duy phản biện là gì? Đó là khả năng suy nghĩ và đánh giá một vấn đề một cách logic, lập luận và tự chủ. Trên thực tế, trong thế giới kinh tế hiện đại, trở thành một kỹ năng cốt lõi không thể thay thế. Để rèn luyện tư duy, bạn có thể tìm hiểu các phương pháp như nghiên cứu, phân tích, thảo luận và đọc sách chuyên ngành. Qua quá trình này, bạn sẽ phát triển khả năng suy luận và đưa ra quyết định thông minh, góp phần vào sự thành công trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Cùng monantuga.com xem qua bài viết này.
Tư duy phản biện là gì?
Tư duy phản biện là gì? Hiện tại, vẫn chưa có một định nghĩa chung và thống nhất về tư duy phản biện. Tuy nhiên, hầu hết các thuật ngữ liên quan đến đều nhấn mạnh sự cần thiết và năng lực trong việc lập luận.
Trong tiếng Anh được gọi là Critical Thinking, đề cập đến khả năng suy xét và lập luận chính xác về niềm tin và hành động của bạn. Nó bao gồm khả năng áp dụng suy xét độc lập (independent thinking) và suy xét phản chiếu (reflective thinking).
Vai trò trong đời sống
Đóng vai trò thiết yếu trong cuộc sống hiện tại, dựa trên việc suy xét có cấu trúc sẵn có, kết hợp với các tiêu chuẩn logic và trí tuệ để đảm bảo tính khách quan trong quyết định.
Là một kỹ năng tư duy tổng hợp giúp rèn luyện khả năng suy xét và giải quyết vấn đề một cách có hệ thống và bài bản, áp dụng vào mọi ngành nghề và lĩnh vực nhằm nâng cao khả năng lập luận đa chiều cụ thể.
Critical Thinking giúp đề xuất phát minh mới, cùng lúc đó còn góp phần điều chỉnh chiến lược bán hàng thích hợp với công ty khi cần thiết.
Hỗ trợ cải thiện khả năng ngôn ngữ và trình bày giúp bạn tự tin thể hiện trước đám đông, bằng cách tìm hiểu cách phân tích cấu trúc logic của văn bản, đồng thời phát triển khả năng đọc hiểu và xử lý vấn đề.
Nuôi dưỡng sự sáng tạo, đưa ra những ý tưởng phát minh mới hữu ích và thích hợp với vai trò đang thực hiện. Từ đó, giúp bạn đánh giá ý tưởng mới, lựa chọn những đề xuất tốt và sửa đổi nếu cần thiết.
Ngoài ra, còn là nền tảng của khoa học và dân chủ, người dân có thể tự do suy xét chín chắn về các khó khăn xã hội, từ đó người có tư duy sẽ có phương hướng quản lý đúng đắn, sẵn sàng vượt qua những định kiến xã hội.
2 Loại phổ biến
Tự xoay chỉnh
Tự điều chỉnh là quá trình bản thân tự trao đổi và tranh luận với những quan điểm của chính mình trong tâm trí. Mỗi người đối diện với một vấn đề sẽ có suy nghĩ và ý kiến riêng, những ý kiến này có thể đúng hoặc sai. Người có tư duy tự điều chỉnh sẽ tự đánh giá và phản bác các quan điểm đó để hoàn thiện và thể hiện ý kiến phản biện mà bản thân cảm thấy hoàn chỉnh nhất.
Ngoại cảnh
Ngoại cảnh là khả năng đưa ra suy nghĩ và nhận xét khách quan về những chủ ý, quan điểm khác mà ta cho là sai lệch. Trên mỗi cộng đồng, mỗi cá nhân có cách suy nghĩ và lập luận khác nhau, dẫn đến sự đa dạng quan điểm và chủ kiến, có những quan điểm đúng và những ý kiến có thể lệch so với sự thật.
Ngoại cảnh giúp chúng ta tổng hợp và đánh giá toàn diện chủ ý và quan điểm của người khác một cách khách quan, từ đó tìm ra giải pháp đúng đắn nhất cho vấn đề mà không bị chi phối bởi chủ ý chủ quan của bản thân.
4 Cách rèn luyện kỹ năng
Muốn tập luyện khả năng tư duy, đặc biệt là tư duy cảm tính, có một số gợi ý dưới đây để giúp bạn:
Tích cực trau dồi kiến thức cho bản thân
Người có tư duy phản biện thường có khả năng giao tiếp xuất sắc, có thể tham gia tranh luận một cách dễ dàng với người khác. Tuy nhiên, để có lập luận hiệu quả, chúng ta cần liên tục nâng cao kiến thức tổng quát và sở hữu thông tin phong phú về tất cả các lĩnh vực liên quan đến ngành nghề của mình và cả những lĩnh vực khác không liên quan. Phát triển thói quen quan sát và học hỏi kiến thức đa dạng giúp chúng ta luôn sở hữu thông tin chính xác, để có khả năng thuyết phục người khác trong tranh luận.
Có một tầm nhìn khách quan
Để có tư duy phản biện tốt, chúng ta cần có khả năng nhìn nhận một vấn đề một cách khách quan, không để cảm tính hay cái tôi chiếm lĩnh quá nhiều. Hãy từ bỏ cái nhìn chủ quan và thay thế bằng suy nghĩ khách quan, chỉ có như vậy chúng ta mới có thể lập luận vấn đề một cách rõ ràng. Bằng cách đó, chúng ta có thể tiếp cận với các quan điểm khác nhau, xem xét các mặt trái và mặt phải của vấn đề, đồng thời đánh giá các dẫn chứng và tư duy logic để đưa ra những phân tích và đánh giá khách quan.
Tập thói quen đặt câu hỏi
Trong quá trình giải quyết một vấn đề, hãy đặt những câu hỏi tự đặt để nâng cao độ hoàn thiện. Hãy nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau để tránh các trường hợp không mong muốn có thể xảy ra ngoài tầm suy nghĩ của chúng ta. Điều này giúp chúng ta giải quyết mọi vấn đề một cách tỉ mỉ, hạn chế sai sót và đảm bảo sự chuẩn chu của quyết định. Bằng cách đặt câu hỏi và xem xét từ nhiều khía cạnh, chúng ta có thể tăng cường khả năng phân tích, đánh giá và đưa ra các giải pháp tốt nhất cho vấn đề đang đối mặt.
Sử dụng sơ đồ hóa ý kiến
Trước tiên, khi nhận diện một vấn đề, quan trọng nhất là hiểu rõ thông tin chính xác về vấn đề đó. Đó là thông tin về người, vấn đề và lĩnh vực liên quan. Sau đó, dựa trên cơ sở khoa học và logic, ta có thể đặt ra những câu hỏi để làm rõ vấn đề. Tại sao là A chứ không phải B? A có đúng hay B mới đúng? Nếu là A thì kết quả sẽ như thế nào? Còn nếu là B thì kết quả sẽ ra sao? Từ đó, ta có thể rút ra kết luận và nguyên nhân cho vấn đề đó. Qua quá trình này, ta sẽ tiếp cận với vấn đề một cách logic và có cơ sở để đưa ra những quyết định và giải pháp chính xác.
Kết luận
Tư duy phản biện là gì? Khả năng suy nghĩ logic, khách quan và tự đánh giá một vấn đề, đồng thời có khả năng lập luận và đưa ra quyết định thông qua sự phản biện hợp lý. Để rèn luyện kỹ năng này, trước hết, cần có cái nhìn khách quan và tự truy vấn các quan điểm của mình. Hơn nữa, việc nắm vững thông tin và thực hành suy luận logic cũng là yếu tố quan trọng. Ngoài ra, sẵn sàng nghe và chấp nhận quan điểm khác nhau cũng giúp mở rộng tư duy. Cuối cùng, thường xuyên thực hành và đánh giá lại quá trình tư duy là cách hiệu quả để rèn luyện và phát triển kỹ năng.